"Hai bảy mười ba" là một trong những truyện cổ tích dân gian Việt Nam đặc sắc, gắn liền với lối kể truyền miệng và trí tuệ dân gian. Câu chuyện không chỉ hấp dẫn bởi tình tiết kịch tính mà còn gửi gắm bài học sâu sắc về lòng thông minh, dũng cảm và lẽ phải.
Ngày xưa, tại huyện Hà Đông thuộc tỉnh Quảng, có một cặp vợ chồng tính khí trái ngược. Người chồng thì gia trưởng, hay lấn lướt vợ, còn người vợ lại không chịu nhún nhường, nên hai người thường xuyên lời qua tiếng lại.
Một hôm, nhà có giỗ, người vợ nấu một nồi chè để cúng tổ tiên. Vì mâm bếp bận, cô bưng chè lên bàn thờ từng hai bát một, tổng cộng bảy chuyến, tức là hai bảy mười bốn bát chè. Cô còn lẩm bẩm tự tính số bát để khỏi quên.
Trong khi cô đang loay hoay dưới bếp, người chồng ở trên nhà bày biện chè lên mâm, nhưng xếp mãi vẫn thừa một bát không vừa, nên nghĩ bụng: “Chẳng lẽ lại để lẻ loi? Hay là mình ăn quách đi, chắc gì vợ đã nhớ rõ.” Nghĩ thế, anh ta lén ăn bát chè cuối, đem rửa sạch rồi giấu trong rổ bát úp, tưởng không ai hay biết.
Đến lúc hạ lễ, người vợ bưng mâm xuống, đếm lại chỉ có 13 bát, thì ngạc nhiên và nghi ngờ. Cô hỏi chồng. Chồng phủi tay chối phăng, nói mình chỉ bày đúng số bát vợ mang lên. Nhưng vợ khẳng định “hai bảy mười bốn”, đếm rõ ràng không sai.
Hai bên cãi nhau to. Chồng chối tội, lại nổi nóng, nói vợ vu oan. Cuộc cãi vã dẫn đến xô xát, đổ vỡ cả mâm bát, khiến giỗ cũng hỏng. Tức giận vì chồng ăn vụng lại còn chối, người vợ nộp đơn kiện lên quan huyện, đòi làm rõ phải trái.
Biết vợ kiện, người chồng hoảng hốt, sợ mất thể diện, bèn mang lễ vật hậu hĩ đến đút lót cho quan, mong được xử nhẹ hoặc “chìm xuồng”.
Đến ngày xét xử, quan huyện vờ công tâm, nghe vợ trình bày thì gật gù, nhưng sau đó xử rất lắt léo:
“Giỗ là việc lớn, vợ chồng đồng lòng chứ ai lại tính toán nhau. Hơn nữa, hai bảy chưa chắc là mười bốn, cũng có khi là mười ba.”
Rồi quan chỉ lên mái công đường, nơi có hai hàng rui (đòn tay): mỗi bên 7 cây, nhưng gối chồng lên nhau, nên tổng cộng chỉ đếm được 13. Quan nói:
“Hai bảy đây có mười ba đấy! Cãi nữa không chừng ta phạt cả hai vợ chồng.”
(Dị bản khác kể rằng, quan lấy ví dụ về thời gian:
“Từ tháng Bảy này đến tháng Bảy sang năm, tính cả thì cũng chỉ có 13 tháng.”
→ Cũng là hai bảy mười ba.)
Rồi quan phán hòa:
“Vợ chồng nên thuận hòa. Phu xướng phụ tùy. Chuyện nhỏ thì bỏ qua. Lần này ta tha, lần sau còn kiện tụng thì sẽ trị nặng.”
Nghe quan xử “có lý mà vô tình”, vợ ấm ức, chồng hí hửng vì được thoát tội. Khi về nhà, bà con đến hỏi chuyện, người vợ bèn than rằng:
“Nực cười ông huyện Hà Đông,
Xử vị lòng chồng hai bảy mười ba.
Không nghe tan cửa hại nhà,
Nghe thì hai bảy mười ba cực lòng.”
Truyện cổ tích "Hai bảy mười ba" không chỉ là món ăn tinh thần nuôi dưỡng tâm hồn bao thế hệ mà còn là minh chứng rõ ràng cho giá trị nhân văn, sự công bằng và trí tuệ dân gian Việt. Đây là tác phẩm đáng để gìn giữ và truyền lại cho mai sau.
Khám phá ngay:
Bình Luận