Tóm tắt truyện cổ tích Việt Nam - Sự tích sông Tô Lịch

Sự tích sông Tô Lịch là một trong những truyện cổ tích nổi bật phản ánh nét đẹp tín ngưỡng và truyền thống dân gian Việt Nam. Câu chuyện không chỉ lý giải tên gọi dòng sông nổi tiếng tại Hà Nội mà còn thể hiện lòng trung nghĩa và tinh thần bảo vệ quê hương.

Vào thời nhà Lý, vua mắc phải một chứng bệnh đau mắt rất nặng, mắt sưng húp, nhức nhối ngày đêm, không thể ra thiết triều coi việc nước. Dù các thầy thuốc nổi danh trong kinh thành và cả ngoài thành đều được vời đến chữa trị, nhưng tình trạng không hề thuyên giảm. Triều đình rối loạn, các quan lo lắng, người trong cung thì chạy lễ khắp các chùa miếu cầu khấn, nhưng vua vẫn không khỏi bệnh.

Một ngày, hai tên lính hầu đưa vào cung một thầy bói từ núi Vân Mộng, chuyên xem dịch lý. Sau khi gieo quẻ bằng cỏ thi, thầy phán rằng vua bị "thuỷ phương càn tuất" xuyên vào mắt, muốn hết bệnh chỉ có cách trấn yểm linh khí bằng một mạng người.

Vua nghe theo lời thầy bói, sai lập đàn tế Hà Bá ở ngã ba sông Tô Lịch – Thiên Phù (chỗ nay gần bến Giang Tân), rồi lệnh cho lính rình bắt người đầu tiên qua sông vào sáng sớm ngày 30 tháng Một, ném xuống sông hiến tế làm thần trấn giữ.

Dù có vị quan trung can khuyên can rằng hành động giết người vô tội là thất đức, nhưng vua nhất quyết không nghe, chỉ quan tâm đến việc mau khỏi bệnh trước dịp lễ Tết lớn. Trong mắt vua, mạng sống dân đen không đáng kể.

Sáng hôm đó, hai vợ chồng nghèo làm nghề bán dầu rong, gọi là ông Dầu và bà Dầu, từ làng Cảo tả ngạn sông Tô, dậy sớm gánh dầu vào thành bán cho các chùa dịp cuối năm. Không may, họ là người đầu tiên đến bến đò, liền bị lính gác lừa hỏi chuyện, rồi bất ngờ trói lại và ném xuống sông làm vật hiến tế.

Họ van xin, kêu khóc thảm thiết, nói rõ là chỉ đi bán dầu kiếm sống, nhưng vẫn bị giết một cách oan nghiệt. Nước sông cuốn hai thân xác xuống đáy sâu trong lạnh lẽo.

Kỳ lạ thay, ngay hôm sau vua bỗng khỏi bệnh, mắt sáng lại như cũ. Nhưng chỉ vài ngày sau, những sự lạ bắt đầu xảy ra:

• Hai tên lính đã giết người bỗng dưng treo cổ tự vẫn ở gốc đa trong hoàng thành mà không rõ nguyên nhân.
• Một ông chủ quán bên bến sông Giang Tân bị nhập đồng ngay giữa chùa Vạn Thọ, rồi nói những lời lạ lùng đầy phẫn nộ, xưng là ông Dầu bà Dầu, tố cáo vua và triều đình là bọn tàn ác, giết người vô tội, nguyền rủa rằng:

 “Dòng họ Lý rồi sẽ tuyệt diệt… Chúng ta sẽ thu hẹp hai dòng sông Tô Lịch và Thiên Phù… Đến lúc đó, không ai trốn thoát…”

Những lời nguyền ấy bay về đến tai vua, khiến vua hoảng sợ, lập tức cho dựng miếu thờ ông Dầu bà Dầu tại ngã ba sông, phong hai người làm phúc thần, hằng năm đến ngày 30 tháng 11 âm lịch phải tế lễ long trọng, dâng những món ăn mà hai vợ chồng từng thích: cơm nếp, mái ghẹ, bánh rán…

Tuy vậy, lời nguyền linh ứng theo thời gian:

• Sông Thiên Phù dần dần bị lấp đi, đến nay chỉ còn một nhánh nhỏ chảy qua vùng Nhật Tân.
• Sông Tô Lịch – từng là huyết mạch thủy lộ của Thăng Long – nay chỉ còn là một dòng nước cạn, ô nhiễm.
• Nhà Lý sau này thật sự diệt vong, dòng dõi chỉ còn sót lại những người đổi sang họ Nguyễn mới thoát nạn.

Qua truyện Sự tích sông Tô Lịch, người đọc hiểu thêm về lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng của người Việt. Truyện là minh chứng cho niềm tin vào sự linh thiêng, tinh thần bất khuất và gắn bó với cội nguồn của dân tộc Việt Nam.

Tham khảo ngay:

Tóm tắt truyện cổ tích Việt Nam - Bán tóc đãi bạn

Tóm tắt truyện cổ tích Việt Nam - Bảy điều ước hay nhất